title

Characteristics of winter bat aggregations in Poland: a review

author(s)

Tomasz Postawa (orcid: 0000-0002-9881-2212)

affiliation

Institute of Systematics and Evolution of Animals, PAN (Krakow, Poland)

bibliography

Theriologia Ukrainica. 2022. Vol. 24: 51–61.

DOI

language

English, with Ukrainian summary, titles of tables, captures to figs

abstract

The distribution of natural wintering roosts of bats in Poland is not homogenous, they are found almost exclusively in the south of Poland. Manmade underground shelters, on the other hand, are found across the country, including areas outside the range of natural caves. Based on literature data and my own observations, the size and species composition of winter bat aggregations occupying natural and artificial roosts were compared. The data analysed include records that were both published and collected between 1992 and 2019. The starting date of the range has been assumed due to the well-established formula of nationwide bat monitoring, which started in 1988, while the end date was based on the availability of publications. I arbitrarily adopted 50 individuals as the minimum number of bats in a certain wintering site, found on a minimum of one occasion during the study period. In total, I collected data on 128 wintering sites: 42 natural and 86 manmade. The overall size of the analysed aggregations is a minimum of 88 800 individuals, with manmade roosting sites accounting for a minimum of 77 600 individuals, and natural sites almost 12 200 individuals. The most abundant bat aggregations were recorded in manmade underground sites (up to 38 594 individuals), while in natural sites there were only up to 2900 individuals. However, the average aggregation size did not differ greatly between the two types of shelters (169 vs. 156, F = 3.368, df = 1.128; p = 0.069). In contrast, the number of species wintering in natural shelters is higher than in manmade ones (8 vs. 6 species, F = 9.785, df = 1.128, p = 0.002179). P. pipistrellus was found only in anthropogenic shelters. In addition, this type of shelter is characterised by a higher proportion of M. daubentonii (16.4% vs. 3.7%), M. myotis (42.0% vs. 29.1%), M. nattereri (26.4% vs. 16.5%), and B. barbastellus (11.3% vs. 7%), as well as species recorded incidentally: P. austriacus (0.09% vs. 0.04%) and E. serotinus (0.17% vs. 0.07%). In contrast, R. hipposideros (16.7%) and M. emarginatus (5.7%) were recorded almost exclusively in caves, and M. brandtii/mystacinus (15.6% vs. 0.3%) and P. auritus (4.2% vs. 1.9%) were clearly predominant in these shelters. Some of these differences could be explained by the effect of geographical location: some species are found only in the south of the country (R. hipposideros, M. emarginatus). On the other hand, artificial shelters are usually characterised by a more dynamic microclimate, which is preferred by species rarely found in natural shelters.

keywords

fauna, monitoring, winter bat aggregations, Poland.

references

Bernard, R., J. Samolag. 2002 Dekady Spisu Nietoperzy 1993–1999 w Strzalinach (polnocno-zachodnia Polska). Nietoperze, 3 (1): 17–25.
Bernard, R., R. Jaros, J. Samolag, J. Z. Kosicki. 2019. Long-term monitoring of a winter bat assemblage revealed large fluctuations and trends in species abundance. European Journal of Ecology, 5 (2): 72–78. https://doi.org/10.2478/eje-2019-0019
Ciechanowski, M., A. Przesmycka, K. Sachanowicz. 2006. Species composition, spatial distribution and population dynamics of bats hibernating in Wisloujscie Fortress, Polish Baltic Sea Coast (Chiroptera: Vespertilionidae). Lynx (Praha), n. s., 37: 79–93.
Ciechanowski, M., A. Przesmycka. 2009. Najwieksze zimowisko nietoperzy na Pomorzu Gdanskim. Nietoperze, 10 (1-2): 67–70.
Cichocki J., A. Bator-Kocol, R. M. Jurga, M. Warchalowski, O. Ciebiera, M. Bochenski, L. Jerzak. 2020. Nietoperze rezerwatu Nietoperek. Badania zagrozenia ochrona. Zielona Gora, 1-108
Cichocki, J., D. Lupicki, A. Wazna. 2012. Ekspertyza na potrzeby sporzadzenia planu zadan ochronnych dla obszaru Natura 2000: Podziemia Tarnogorsko-Bytomskie. Zielona Gora, 1–54.
Dzieciolowski, R., G. Wojtaszyn, K. Laskowska-Dzieciolowska, W. Stephan, R. Jaros, [et al.]. 2021. Zimowanie nietoperzy w Twierdzy Kostrzyn - sklad gatunkowy, zagrozenia i dzialania ochronne. Przeglad Przyrodniczy, 32 (3): 58–81.
Dziegielewska, M. 2002. Zimowe liczenia nietoperzy w Szczecinie w latach 1996-1999. Nietoperze (III), 1: 7–15.
Dziegielewska, M., K. Ignaszak, M. Bandrowski. 2007. Fabryka paliw syntetycznych w Policach — najwieksze zimowisko na Pomorzu Zachodnim. Nietoperze, 8 (1-2): 39–52.
Furey, N., P. Racey. 2016. Conservation Ecology of Cave Bats. In: Voigt, C., Kingston, T. (ed.). Bats in the Anthropocene: Conservation of bats in a changing world. Springer, 463–500. https://doi.org/10.1007/978-3-319-25220-9_15
Furmankiewicz, J., I. Gottfried. 2009. Ekspertyza chiropterologiczna dla okreslenia przyrodniczych uwarunkowan lokalizacji elektrowni wiatrowych w wojewodztwie dolnoslaskim. Wroclaw, 1–86.
Furmankiewicz, J., P. Kmiecik, A. Kmiecik, J. Jablonski, J. Jablonska, [et al.]. 2016. The largest bat hibernacula in Lower Silesia (SW Poland). Veroff. Mus. Westlausitz Kamenz, Tagungsband, 17–38.
Fuszara, F., M. Fuszara, M. Wojciechowski. 2002. Monitoring liczebnosci nietoperzy w zimowiskach na Pojezierzu Mazurskim w latach 1992-1999. Nietoperze, 3 (1): 61–75.
Geiser, F. 2011. Hibernation: Endotherms. In: eLS [Explore the Life Sciences]. John Wiley & Sons Ltd, Chichester, 1–11. https://doi.org/10.1002/9780470015902.a0003215.pub2
Godlevsky, L. 2000. Research of Kyiv's area's bat fauna: past and present. Studia Chiropterologica, 1: 9–12.
Godlevskaya, E. V. 2007. Use of Kiev caves by bats (Chiroptera): hibernation and swarming. Vestnik zoologii, 41 (5): 438–449.
Gottfried, G., R. Szkudlarek, R. Paszkiewicz, M. Cieslak. 2003. Chiropterofauna Gor Sowich — zimowe stanowiska nietoperzy. Nietoperze, 4 (1): 61–74.
Gottfried. I., T. Gottfried, G. Lesinski, G. Hebda, M. Ignaczak, [et al.]. 2020. Long term changes in winter abundance of the barbastelle Barbastella barbastellus in Poland and the climate change — Are current monitoring schemes still reliable for cryophilic bat species? PLoS ONE, 15 (2): e0227912. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0227912
Grzywinski, W., P. Kmiecik. 2003. Kanalizacja miejska zimowiskiem nietoperzy. Nietoperze, 4 (2): 176–178.
Grzywinski, W., J. S. Boratynski, J. Gorecki, R. Jaros, M. Ignaczak, [et al.]. 2012. Bats hibernating in stand-alone bunkers of the Miedzyrzecki Fortified Front in the years 2005–2012. Vespertilio, 16: 149–157.
Gubala, W. J., K. Piksa. 2012 Nietoperze hibernujace w polskiej czesci Pienin. Chronmy Przyrode Ojczysta, 68 (3): 175–185.
Gubala W.J., Piksa K. 2009. The bats of the flysch zone of the Polish Carpathians. Pseudokarst Commission, Newsletter 19: 9-12.
Gulatowska, J., M. Kowalski. 2004. Najwieksze zimowisko nocka lydkowlosego Myotis dasycneme na Nizinie mazowieckiej. Nietoperze, 5 (1-2): 118–120.
Hebda G., Nowak A., Jablonska J., Jablonski J., 2008. Zimowe spisy nietoperzy w Fortach Nyskich w latach 1998-2007: trendy liczebnosci i zmiany struktury dominacji. Przyroda Sudetow, Suplement 3, Nietoperze Sudetow: 53-64.
Heldmaier, G., M. Klingenspor. 2010. Life in the cold, Eleventh International Hibernation Symposium, Springer, Berlin, 1–536.
Ignaczak, M. 2017. Aktualne trendy zmian liczebnosci nietoperzy zimujacych w Jaskini Szachownica. In: Carrying out necessary conservation work on territory of Szachownica Cave designated within Natura 2000 Szachownica” LIFE12 NAT/PL/000012. RDOS w Katowicach, 15–18. https://bit.ly/3WdT7eo
Iwinska, K., J. S. Boratynski, T. Mleczek, K. Kasprzyk, K. Dorociak, K. Sachanowicz. 2017. Nietoperze Pogorza Przemyskiego i terenow przyleglych. Chronmy Przyrode Ojczysta, 73: 437–450.
Janik, K., L. Misiuna, J. Hejduk, M. R. Superson. 2014. Skarby huty Jozef w Samsonowie. XXIII Ogolnopolska Konferencja Chiropterologiczna, Sypniewo (28–30 marca 2014 r). 18–20.
Jurczyszyn, M., A. Gawlak, R. Dzieciolowski, A. Kepel. 2002. Zimowe spisy nietoperzy w Poznaniu w latach 1979–1999. Nietoperze, 3 (1): 77–87.
Kasprzyk, K., I. Ruczynska, M. Wojciechowski. 2002. Zimowy spis nietoperzy na Pomorzu Nadwislanskim w latach 1996–1999. Nietoperze, 3 (1): 39–52.
Kasprzyk, K., M. Leszczynski. 2008 Nietoperze zimujace w Cytateli Grudziadz (1996–2005). Nietoperze, 9 (2): 133-142.
Kasprzyk, K., M. Tomaszewski, T. Piwowarski, P. Polchlopek. 2003. Nowe zimowiska nietoperzy na obszarze Pomorza Nadwislanskiego. Nietoperze, 4 (1): 83–92.
Kowalski, K. 1953. Materialy do rozmieszczenia i ekologii nietoperzy jaskiniowych w Polsce. Fragmenta Faunistica. International Journal of Faunology, 6: 541–567. https://doi.org/10.3161/15053970FF1949.6.21.541
Kowalski, M., R. Drozdz. 2002. Zimowy monitoring nietoperzy w sztucznej jaskini w Bochotnicy w latach 1987–1999. Nietoperze, 3 (1): 129–135.
Kowalski, M., I. Krasnodebski, G. Lesinski. 2002. Zimowy monitoring nietoperzy w duzych podziemiach Warszawy w latach 1987–1999. Nietoperze, 3 (1): 103–107.
Lesinski, G. 1986. Ecology of bats hibernating underground in Central Poland. Acta Theriologica, 31: 507–521. https://doi.org/10.4098/AT.arch.86-45
Lesinski, G., M. Kowalski. 2002. Zimowy monitoring nietoperzy w Dolinie Narwi i Biebrzy w latach 1992–1999. Nietoperze, 3 (1): 53–60.
Lesinski, G., A. Olszewski, M. Filewicz. 2008. Najwieksze zimowisko nietoperzy na Mazowszu. Nietoperze, 9 (1): 59–63.
Lesinski G., Ignaczak M. & Kowalski M. 2011. Increasing bat abundance in a major winter roost in central Poland over 30 years. Mammalia, 75: 163–167. https://doi.org/10.1515/mamm.2011.003
Mitchell-Jones, T. 2016. Conservation of Key Underground sites: the database. In: Transboundary programme habitats: Data compilation. https://goo.gl/N6w1CA
Mleczek, T. 2002. Zimowe spisy nietoperzy na Pogorzu Karpackim w latach 1993–1999. Nietoperze, 3 (1): 163–169.
Myslajek, R. W., C. Szura, M. Figura. 2008 Zimowe spisy nietoperzy w Beskidzie Slaskim w latach 2007–2008. Nietoperze, 9 (2):121–131.
Nagel, A., R. Nagel. 1991. How do bats choose optimal temperatures for hibernation? Comparative Biochemistry and Physiology Part A. Physiology, 99: 323–326. https://doi.org/10.1016/0300-9629(91)90008-Z
Nowak, J., W. Grzywinski. 2017. Zimowe spisy nietoperzy na Wyzynie Krakowskiej w latach 2013–2017 na tle historii badan. Pradnik. Prace i materialy Muzeum im. prof. Wladyslawa Szafera, 27: 93–118.
Piksa, K., W. J. Gubala. 2012. Fauna nietoperzy w Jaskini Mrocznej (Rezerwat Kornuty, Beskid Niski). Roczniki Bieszczadzkie, 20: 134–145.
Piksa, K., J. Nowak. 2013. The bat fauna hibernating in the caves of the Polish Tatra Mountains, and its long-term changes. Central European Journal of Biology, 8 (5): 448–460. https://doi.org/10.2478/s11535-013-0146-9
Polish... 2021. Polish Geological Institute, National Research Institute (PGI-NRI). Available at: https://jaskinie.pgi.gov.pl, (access: 05.05.2022).
Postawa T., Zygmunt J. 2000. Zmiany liczebnosci nietoperzy (Chiroptera) w jaskiniach Wyzyny Czestochowskiej w latach 1975–1999. Studia Chiropterologica, 1: 83–114.
Rozowicz-Witkowska, A., W. Witkowski. 2002. Nowe stwierdzenia miejsc hibernacji nietoperzy na Warmii. Nietoperze, 3 (2): 243–246.
R Core Team. 2020. R: A language and environment for statistical computing. R Foundation for Statistical Computing.
Sachanowicz, K. 2003. Zimowe stanowiska nietoperzy Chiroptera w poludniowej czesci Wysoczyzny Drohiczynskiej i w regionie Podlaskiego Przelomu Bugu (Nizina Podlaska). Nietoperze, 4 (1): 5–19.
Sachanowicz, K., M. Ciechanowski, K. Piksa. 2006. Distribution patterns, species richness and status of bats in Poland. Vespertilio, 9–10: 151–173.
Speakman, J. R., A. Rowland. 1999. Preparing for inactivity: how insectivorous bats deposit a fat store for hibernation. Proceedings of the Nutrition Society, 58: 123–131. https://doi.org/10.1079/PNS19990017
Stec I., Kasprzyk K. 2004. Nietoperze zimujace na terenie Zamku Krzyzackiego w Malborku w sezonach 2001/2002– 2003/2004. In: Kasprzyk K. (ed), Materialy XVIII Ogolnopolskiej Konferencji Chiropterologicznej, Torun 5– 7.11.2004: 23–24.
Szkudlarek, R., A. Wegiel, J. Wegiel, R. Paszkiewicz, T. Mleczek, B. Szatkowski. 2008. Nietoperze Beskidu Sadeckiego i Beskidu Niskiego. Nietoperze, 9 (1): 29–58.
Terespol, Natura2000, PLH060053. https://natura2000.eea.europa.eu/Natura2000/SDF.aspx?site=PLH060053
Voigt, C. C., L. S. Lehnert, A. G. Popa-Lisseanu, M. Ciechanowski, P. Estok, [et al.]. 2014. The trans-boundary importance of artificial bat hibernacula in managed European forests. Biodiversity and Conservation, 23: 617–631. https://doi.org/10.1007/s10531-014-0620-y
Wojtaszyn G., Stephan W., Rutkowski T. 2001. Nietoperze zimujace w schronach w Kolobrzegu (1998–2001). Studia Chiropterologica, 2: 75–79.
Wojtaszyn, G., W. Stephan, R. Jaros. 2014. Cenne zimowisko nietoperzy na Pomorzu Zachodnim. Nietoperze, 13: 51–53.
Wojtaszyn, G., T. Rutkowski, W. Stephan, D. Wiewiora. 2007. Nowe zimowiska nietoperzy (Chiroptera) w nieczynnych obiektach przemyslowych w zachodniej Polsce. Nietoperze, 8 (1-2): 53–59.
Wojtaszyn, G., T. Rutkowski, W. Stephan, D. Wiewiora, R. Jaros. 2008. Masowe zimowanie nietoperzy w miejskiej kanalizacji burzowej w polnocnej Polsce. Nietoperze, 9 (1): 65–72.
Wojtaszyn, G., K. Kryza, A. Stanilewicz. 2010. Zimowisko nietoperzy w kanalizacji burzowej w Pile. Nietoperze, 11 (1-2): 45–46.
Wojtaszyn, G., T. Rutkowski, W. Stephan, L. Kozirog. 2013a. Urban drainage systems as important bat hibernacula in Poland. Fragmenta Faunistica, 56 (1): 83–88. https://doi.org/10.3161/00159301FF2013.56.1.083
Wojtaszyn, G., T. Rutkowski, W. Stephan, D. Wiewiora, R. Jaros. 2013b. The largest hibernaculum of Barbastella barbastellus in Central Europe (Chiroptera: Vespertilionidae). Lynx, n. s. (Praha), 44: 185–188.
Wojtaszyn, G., W. Stephan, R. Jaros. 2014. Cenne zimowisko nietoperzy na Pomorzu Zachodnim. Nietoperze, 13 (1-2): 51–53.
Wojtaszyn G., Ruta R., Kryza K., Stanilewicz A., Rutkowski T., Lisek D. 2015. Nowo powolany rezerwat „Nietoperze w Starym Browarze” w Pile — historia i walory przyrodnicze. Przeglad Przyrodniczy, 26 (3): 60–79. https://doi.org/10.1016/j.rard.2015.01.010
Wojtaszyn G., Ignaczak M., Rutkowski T. 2019. Znaczenie Jaskini Szachownica (Wyzyna Wielunska) dla nietoperzy na podstawie wynikow obraczkowania nocka duzego Myotis myotis i nocka Natterera Myotis nattereri. Przeglad Przyrodniczy, 30 (3): 63–75.
Wojtowicz, B., M. Ignaczak, K. Krysiuk, B. Popczyk. 2014. Nowe zimowisko nietoperzy odkryte na terenie obszaru Natura 2000 ‘Forty Modlinskie’. Nietoperze, 13 (1-2): 11–17.
Woloszyn, B. W. 1994. Dekady Spisu Nietoperzy w Polsce: wprowadzenie. [w:] Zimowe Spisy Nietoperzy w Polsce: 1988–1992. Wyniki i ocena skutecznosci (ed.: B.W.Woloszyn), 17-28. Publikacje CIC ISEZ PAN Krakow.
Woloszyn, B. W. 1996. Ocena stanu populacji nietoperzy w Polsce na podstawie wynikow zimowych spisow nietoperzy (DSN) przeprowadzonych w latach 1988-1992. [w:] Aktualne problem ochrony nietoperzy w Polsce (red. B. W. Woloszyn), 181–208. Publikacje CIC ISEZ PAN w Krakowie.